Itan ilu ondo

joko laarin awọn ọkọ ofurufu igbo ti o ṣe apejuwe Iwọ-oorun Iwọ-oorun Iwọ-oorun ni ilu ati agbegbe ti o ṣe Ondo Kingdom. Be diẹ ninu awọn 300kilometres si ariwa-õrùn ti eko, ile-iṣẹ nerve ti Nigeria ati 45kilometres ni iwọ-õrùn Akure, Ondo Ipinle ilu, ijọba naa ni irọrun ni ọna lati gbogbo awọn orilẹ-ede. Awọn eniyan Ondo jẹ ọkan ninu awọn ẹgbẹ-kekere Yoruba julọ, ti o wa ni apa ila-oorun ti agbegbe Yoruba ti agbegbe Naijiria. Awọn ero oju ojo ti o ṣe apejuwe agbegbe naa ni awọn ti o ṣe apejuwe agbegbe ti o wa ni ilẹ ogbin ti Sub-Sahara Africa.

Iyokoto ti awọn eniyan Ondo, ati agbegbe ti ijọba naa ko ṣe afihan eyikeyi iyatọ pataki lati awọn ilu miiran ati awọn agbegbe ti awọn Yoruba ti Gusu ti oorun-oorun-Nigeria ti gbepọ, ti o ti gbagbọ ni igbagbọ ti Oduduwa. Sibẹsibẹ o wa ṣi, bi ninu ọpọlọpọ awọn akopọ itan, nipa awọn akọọlẹ mẹta ti o ṣe apejuwe awọn orisun ti awọn eniyan Ondo. Nigba ti awọn eniyan ti ijọba naa, ti o fẹrẹ di alailẹgbẹ kọ ẹya ti o ṣapọ si ibẹrẹ rẹ si Ilu Ogbologbo Benin ni ipinle Edo loni, gẹgẹbi idiwọn awọn oniroyin rẹ, o dabi pe diẹ ni awọn ipele ti iyipada lori awọn iroyin meji miiran ti ṣe apejuwe awọn orisun ti awọn eniyan si Ife ati Oyo lẹsẹsẹ. Lakoko ti o jẹ ohun-imọlẹ ti o daju ti eyikeyi iroyin itan, bi a ṣe sọ si íle Benin , o le jẹ eyiti ko le ṣee ṣe, iṣaro ti awọn ẹya ti o ni ilọsiwaju ti awọn orisun ti awọn eniyan ni o wa pẹlu ifasilẹ pataki ti o wa ni ibẹrẹ lati boya Oyo tabi Ife . Ṣugbọn ni oju-ọna ti o gbooro, awọn akọọlẹ meji naa dabi pe o ntoka si ọna kanna, gẹgẹbi awọn ti o wa ni Oyo ni iṣaaju lọ kuro lati Ife, orisun orisun ti gbogbo Yoruba.

Odidi, aṣaju Yoruba jẹ ọkan ninu awọn ọmọ Lamurudu, ẹniti o gbagbọ pe o ti lọ si Mekka, Saudi Arabia, lẹhin igbesẹ kan ti o ṣe alailẹgbẹ. O ṣe akọle Olofin Adimula ṣaaju ki o to lọ kuro ni Mekka. Eyi le ṣe alaye idi ti o fi jẹ pe akọle ti Yoruba julọ ni o tọka si. Oranmiyan, ọkan ninu awọn ọmọkunrin mẹrindinlogun ti Oduduwa ti o fi Ile-Ife silẹ, boya lati inu ifẹkufẹ tabi igbadun iṣere, ni akọkọ Alaafin ti Oyo ati baba Oluaso, ti o bi Pupupu, akọkọ alaṣẹ ti ile Ondo .

Pupupu, obinrin kan, jẹ ọkan ninu awọn ọmọ meji ti Oba Oluaso, ti a sọ pe o ti jọba ni Oyo ni ọdun 15. Ibeji keji, ọkunrin kan, ni a npè ni Orere. Iboyun Iyun ni ọjọ wọnni ni a kà si ohun irira ati ajeji ajeji, esemawe, gẹgẹbi orisun itan ti o tumọ rẹ. Pẹlupẹlu, awọn ibeji ati iya wọn ni a pa lẹsẹkẹsẹ, lati daabobo aṣa ti o sunmọ julọ eyiti a gbagbọ pe o wa pẹlu irufẹ wọn. Ṣugbọn nitori Olu, iya ti awọn ọmọ jẹ ọkan ninu awọn ayanfẹ Ọba, igbesi aye rẹ ati awọn ti ibeji ni a dabobo. Sibẹ wọn jẹ pẹlu awọn ọmọ-ọdọ ti o wa labẹ itọnisọna ti ode kan ti a npe ni Ija, ti a firanṣẹ lati ile-ọba pẹlu ade adidi ati igi Akoko, ti o ṣe afihan ọba wọn. Awọn ti o yẹ ki wọn fi iyọ ati ibọwọ fun wọn ni ibamu si oba. Lẹẹkansi, baba wọn lodi si aṣa atọwọdọwọ ti awọn ẹya agbalagba ti Oyo, ti ṣe afihan awọn ami meji ti o gun, ọkan ni ẹgbẹ kọọkan ti ẹrẹkẹ. Oluaso ṣe akiyesi pe o le ma gbe oju rẹ si awọn ọmọde fun igba pipẹ, nitorina awọn oju oju ti wa ni ori wọn, ki wọn ki o le mọwọn nigbakugba ti wọn ba ri tabi ti wọn ba pada si ile. Eyi salaye awọn orisun ti awọn aami ti Ondo titi di oni.

Ẹgbẹ naa rin kiri ninu igbo titi wọn fi de ibi ti a npe ni Epin, nitosi Gbere, ti wọn pe ni Ibariba. A gba wọn daradara ati pe a ti pa wọn titi di igba ikú Oba Oluaso ni 1497. Wọn pada lọ si Oyo nigbati ọba ti o tẹle rẹ ko tọju wọn daradara, ṣugbọn Loriigbogi, ọba ti o joba ni lati fi wọn pada si ibi ti awọn ọmọbirin ti yika nipasẹ Ife , Ijesa, Ekiti, Ado (Benin) ati awọn agbegbe Ijebu. Nigbamii wọn ni Igbo Ijamo (igbo ti a rii nipasẹ Ija). Awọn ẹgbẹ nkqwe duro ni ibi yii fun igba diẹ. Nigbamii wọn ri Ijako ni alaafia ati nitorina ni wọn ṣe nlọ si irin-õrùn, titi wọn fi de ibi ti a npe ni Epe, ko si jina si ilu Ondo loni.

Wọn wa ni Epe fun ọpọlọpọ ọdun ati bi wọn ti nrìn, wọn kọja nipasẹ òke kan ti o wa loni ti a mọ ni Oke Agunla ati ọkan ninu awọn agbegbe ti o wa ni ilu Ondo ni oni. Lati òke yii, wọn ti ri diẹ ninu awọn ẹfin ati ki o lọ si itọsọna rẹ. Nibe ni nwọn pade ọkunrin kan ti a npe ni Ekiri ọkan ninu awọn olugbe akọkọ ti agbegbe naa. Ifa oracle, gẹgẹbi iṣe aṣa deede nigbanaa, ni a ṣe ayẹwo lori awọn asiri ti ipo tuntun ti a rii. Oro naa kọ wọn pe ki wọn mu goolu (goolu) pẹlu wọn, gẹgẹbi ọpa wọn. Wọn gbọdọ sọ ọpá na sinu ilẹ bi wọn ti nlọ si ọna wọn, ati nibikibi ti ọpá ko ba ni adehun pẹlu ilẹ naa, wọn gbọdọ yanju.

Ẹgbẹ naa fi Epe silẹ, nwọn si tẹsiwaju gẹgẹbi a ti kọ ọ lati ẹnu-ọrọ wọn titi ti wọn fi de ibi ti ibi igi naa ko ti wọ inu ilẹ. Ẹgbẹ naa sọ ni iyalenu Edo du ṣe, (Awọn igi yam ko ni duro ni). Gẹgẹbi itan itanran, ọrọ Ondo jẹ ihamọ ti gbolohun "Edo du do". Nigbati ẹgbẹ naa de Ondo, nwọn pade Ifore, Idoko ati Oka eniyan. Awọn olugbe abinibi wọnyi mọ iyipada ti awọn ti o ti wa titun ati pe o fun wọn ni aṣẹ lati ṣe akoso agbegbe naa. Ati ni akoko ti o yẹ, awọn atilẹba olugbe Ondo ni wọn gbe sinu aṣa ti awọn alabapade titun. O tun jẹ aaye itọkasi kan sibẹ pe awọn alakoso Idoko ati awọn Ibẹlẹ ṣi ṣetọju iru iṣọ ti oselu ti o yatọ, ni ọpọlọpọ awọn ọna, si ti agbegbe Ondo nla naa. Bi akoko ti nlọ lọwọ, awọn eniyan tan lati ṣe awọn ibugbe miiran bi Lgbina, lgbado, llu-nla, Odigbo, Ajue. Igunni, bbl

Nipa ti o tobi, awọn eniyan Ondo tun tun ka Epe, ilu kekere ti o niwọn, ti o jẹ ọgọrun kilomita lati Ondo, lori opopona Oke-lgbo, gege bi ilu ti wọn akọkọ (Orisun), lati ibi ti wọn ti lọ si ipo wọn bayi. Titi di isisiyi, ọpọlọpọ awọn apejọ ati awọn igbimọ Ondo ni Epe gẹgẹbi orisun wọn. Awọn iṣẹ aṣirisi ni a ṣe si Epe fun awọn ajọdun kan. Iroyin itan tun ni pe pe lẹhin ikú Osemawe, ori rẹ ni a sin ni Epe lakoko ti o ku apakan ti ara rẹ ni Ondo.
O tun yẹ ki a ṣe akọsilẹ pe akọọlẹ itan kan jẹ pe arakunrin arakunrin meji ti Pupupu, o wa ni ile-ile Ile-Oluji ti o si di olori alakoso akọkọ. Eyi tun le ṣalaye ọna asopọ ti o sunmọ laarin Ondo ati Ile-Oluji, ti o jẹ ọmọ gangan lati ọdọ awọn arabirin ti iyabi kanna